In de vorige Ludgernieuwsbrief is in het inleidend artikel over Ludgers Gregoriusvita geschreven dat Ludger de eerste in de Nederlanden van destijds geboren bisschop was. Daarbij is over het hoofd gezien, dat niet hij maar Lambertus van Maastricht de eerste Nederlandse bisschop was. Zelhem mag zich, zoals bekend, een Ludgerplaats noemen. Maar Zelhem kan ook wijzen op zijn band met Lambertus van Maastricht. Job de Gelder schrijft over die relatie en komt daarbij ook weer bij Ludger uit.

Als je door Zelhem rijdt, zie je middenin het dorp een mooie oude kerk, de Lambertikerk (kerk van Lambertus). Ze is omgeven door een gazon en oude lindebomen. De argeloze toerist weet wellicht niet dat de kerk in de laatste week van de Tweede Wereldoorlog zwaar beschadigd werd en dat daarna niet alleen restauratie plaatsvond maar ook archeologisch onderzoek. Daarbij kwam aan het licht dat onder de koorruimte een fundering van een kapelletje ligt, dat omstreeks 800 gebouwd is. Dat is de periode waarin Ludger in deze streken missioneerde. Bekend is dat hij in Wichmond, dat toen aan de IJssel lag, een kapel heeft opgericht met de naam Salvatorkerk.

Ludger noemde de kerk in Zelhem naar de honderd jaar daarvoor in Luik vermoorde heilige Lambertus. Wie was Lambertus, dat hij zo belangrijk was dat er een kerk naar hem genoemd werd?

Reliekhouder van de heilige Lambertus in de schatkamer van de Sint-Pauluskathedraal in Luik

Hij was bisschop van Maastricht en was voor Ludger een voorbeeld. Hij had de moed gehad om de machtige Merovingische vorst op de vingers te tikken, toen bleek dat deze een bigamische verhouding had met een van zijn hofdames. De vorst, hofmeier Pepijn van Herstal, slikte deze terechtwijzing niet; op zijn eigen landgoed ten zuiden van Maastricht werd Lambertus in 705 vermoord. Hij was toen ongeveer 67 jaar. Op de plaats waar dit plaatsvond, ontstond Luik! Je kunt zeggen dat Ludger zich in dezelfde positie als Lambertus zag. Ook hij moest strijden om het evangelie te verkondigen. Uit vijandigheid maakten de Friezen het Ludger moeilijk om zijn werk te doen. Herhaaldelijk moest hij vluchten. Toen hij zich weer eens uit Friesland moest terugtrekken, maakte hij van de nood een deugd en ging met zijn broer naar Rome, waar hij de paus bezocht. Daar ontving hij verscheidene relikwieën. Na Rome bracht Ludger een bezoek aan het Benedictijnenklooster in Monte Cassino. Daar kwam hij in het bezit van een reliekkistje waar hij de relieken die hij in Rome had gekregen, in deed. Vermoed wordt dat daar ook een reliek van Lambertus bij zat. Zeker is dit niet. Ludger moet de levensloop van de vermoorde missionaris gekend hebben. Zijn ouders zullen hem doorverteld hebben wat zij uit de mond van Willibrordus over Lambertus gehoord hadden. Willibrord was bevriend geweest met Lambertus en had veel contact met Ludgers ouders die hij vaak thuis bezocht.

Reliekkistje van Ludger in de Schatzkammer in Werden

Ook op de kloosterschool die Ludger bezocht, zal het een onderwerp in de lessen zijn geweest. Ludger werd drie jaar na het overlijden van Willibrordus geboren. De exacte geboortedatum van Lambertus is niet bekend, wel zijn overlijden. In de heiligenkalender staat op 17 september zijn naam. Het is deze datum waarop het Thinsgericht in Zelhem zitting hield, maar ook de dag waarop in het dorp nog steeds kermis wordt gevierd. Sinds de Reformatie was eeuwen lang de naam van Lambertus niet meer met de kerk verbonden. Aan dominee Wiersma is het te danken dat Zelhem weer zijn Lambertikerk heeft.